Ochrona antyprzymrozkowa
Straty w uprawach powodowane wiosennymi przymrozkami zawsze stanowią poważne zagrożenie dla sadowników i plantatorów. W większości przypadków, straty te można wyeliminować poprzez nawadnianie upraw w czasie występowania przymrozku.
Badania, prowadzone m.in. w Nowej Zelandii, USA i Izraelu, dowodzą, że nadkoronowe systemy nawadniające stanowią jedną z najskuteczniejszych metod ochrony roślin przed przemarzaniem.
Mechanizm ochrony antyprzymrozkowej za pomocą nawadniania nadkoronowego opiera się na 3 zasadach:
- Woda zamarzając oddaje znaczne ilości ciepła. Ciepło oddawane przez zamarzającą wodę to ok. 80 kalorii na gram, czyli ilość, która może ogrzać o 1 °C 80 razy więcej wody. Powierzchnia roślin pokrywa się wprawdzie lodem, ale pod jego warstwą temperatura nie spada poniżej punktu zamarzania.
- Mieszanka lodu i wody narażona na spadek temperatury poniżej punktu zamarzania pozostaje na poziomie 0°C do czasu, kiedy cała woda nie zamarznie.
- Większość roślin jest odporna na przemarzanie dopóki temperatura nie spadnie nieznacznie poniżej 0°C, ponieważ punkt zamarzania soków komórkowych roślin jest niższy od punktu zamarzania wody. Nawadnianie antyprzymrozkowe należy kontynuować do momentu, aż temperatura otaczającego powietrza nie wzrośnie powyżej 0°C, a cały lód uformowany na roślinach nie ulegnie stopieniu.
Główne czynniki
Skuteczność ochrony antyprzymrozkowej zależy od:
- Szybkości obrotu zraszacza – Aby utrzymać stała temperaturę roślin można to zrobić skuteczniej za pomocą zraszaczy o szybszym obrocie. Wystarczającą prędkość obrotu otrzymujemy wtedy, gdy pełny obrót zraszacza następuje w czasie nie większym niż 60 sekund. Idealny czas obrotu to 30-40 sekund.
- Dawki podlewania – Stosunek objętości wody do powierzchni na jaką ma być podana jest uważany za jeden z najważniejszych czynników podczas projektowania systemu ochrony antyprzymrozkowej.
Dawka polewowa ustalana jest na podstawie takich czynników jak: temperatura powietrza, prędkość wiatru i poziom wilgotności. Wiatr wpływa zarówno na wielkość parowania, jak i na równomierność nawadniania. W czasie wiatru, aby otrzymać ten sam stopień ochrony antyprzymrozkowej co przy pogodzie bezwietrznej, dawkę polewową należy zwiększyć.
Czyli:
Minimalne zapotrzebowanie wody do ochrony przed przymrozkiem -3 °C wynosi 3mm/h. Przy większych przymrozkach zapotrzebowanie wody wzrasta o 0,5 mm/h na każdy dodatkowy stopień mrozu.
| Średnia temp. Min. (°C) | -3.3 do -3.9 | -4.4 do -5.0 | -5.3 do -5.8 | -5.8 do -6.7 | -6.9 do -7.8 |
|---|---|---|---|---|---|
| Równoważnik opadu (mm/h) | 2.5 | 3.0 | 3.8 | 4.6 | 6.4 |
Tab.1. Sugerowane minimalne równoważniki opadu dla liściastych drzew owocowych
- Równomierność nawadniania- Skuteczność ochrony antyprzymrozkowej zależy także od równomierności dystrybucji wody przez zraszacz. Szczególną uwagę należy zachować przy doborze rozstawy zraszaczy w zależności od ciśnienia roboczego i siły wiatru. Wybór zraszacza trzeba dobrać bardzo dokładnie.
Do ochrony antyprzymrozkowej polecamy głównie zraszacze firmy NaanDanJain, VYRSA, oraz Rossi.
Inne czynniki:
- Ciężar lodu - długi czas trwania przymrozku, i ochrony przed nim za pomocą zraszaczy, może powodować powstanie znacznych ilości lodu formującego się na roślinach. System antyprzymrozkowy należy generalnie uruchamiać przy temperaturze 2°C powyżej zera, co zapobiega zamarzaniu wody w rurach.
- Ochrona antyprzymrozkowa za pomocą nawodnień punktowych - celem tzw. nawadniania punktowego jest ograniczenie chronionej powierzchni ściśle do koron krzewów i drzew. Pozwala to na zastosowanie systemów o małej wydajności i niskim cisnieniu roboczym, co z kolei przekłada się na zmniejszenie ilości zużywanej wody i kosztów jej pozyskania
Wyróżniamy 3 rodzaje nawadniania antyprzymrozkowego:
- bezpośrednie - ochrona przeciwmrozowa roślin za pomocą lodowej powłoczki
- wyprzedzające - skutkiem poprawnie przeprowadzonego zraszania jest magazynowanie ciepła w glebie i tuż nad jej powierzchnią, czego sutkiem jest ochrona roślin przed lekkim przymrozkiem sięgającymi kilku stopni poniżej zera
- pośrednie - blokuje chłodne masy powietrza na terenach sąsiednich i nie dopuszcza mrozu do chronionego obszaru
Wnioski:
Uprawy wrażliwe na przemarzanie mogą zostać zniszczone przez przymrozek w ciągu jednej nocy. Stosowanie systemów nawadniających jako skutecznej ochrony antyprzymrozkowej zostało jednoznacznie dowiedzione. Jednakże, aby system był skuteczny, konieczne jest właściwe wykonanie instalacji w oparciu o wytyczne specjalistów.